O ile linia orzecznicza sądów powszechnych dotycząca spraw kredytów frankowych ujednolica się w zakresie unieważnień przedmiotowych umów, tak spotkać się można z niejednolitą praktyką rozstrzygania roszczeń o zapłatę immanentnie związanych z roszczeniami o ustalenie nieważności tychże umów. Od orzeczenia Sądu Najwyższego w zakresie skierowanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie pytania zależą losy wielu spraw frankowych. Czy SN opowie się za teorią salda czy teorią dwóch kondykcji?
Spotkać można się z rodzajem rozstrzygnięć, w których Sądy nie zasądziły kredytobiorcom zapłaconych dotychczas rat, ponieważ kredytobiorcy nie spłacili jeszcze kwoty kapitału udostępnionego im przez bank. Co istotne, takie wyroki zapadły w sprawach, w których banki wcale nie podniosły zarzutu potrącenia roszczenia kredytobiorcy z roszczeniem banku o zwrot kredytu, prezentując tym samym bierną postawę w toczących się postępowaniach. To sprowadza się do kluczowego pytania czy w polskim systemie prawnym teoria salda zacznie wypierać mającą uzasadnienie w przepisach kodeksu cywilnego ugruntowaną teorię dwóch kondykcji? Zapewne dla rozstrzygnięcia problemów interpretacyjnych, powstałych na tle sporów konsumentów z bankami kluczowe znaczenie będzie miało orzeczenie Sądu Najwyższego, wydane na skutek skierowania wniosku o rozstrzygnięcie przez Sąd Okręgowy w Warszawie.
Treść pytania sprowadza się do ustalenia : ,,Czy w świetle art. 405 k.c. i art. 409 k.c., w przypadku uznania umowy kredytu indeksowanego za nieważną na skutek zawarcia w niej klauzul abuzywnych, gdy bezpodstawne wzbogacenie ma miejsce po obu stronach umowy, kredytobiorca może skutecznie domagać się od banku zwrotu świadczenia w postaci rat kapitałowo-odsetkowych zapłaconych w walucie polskiej lub w walucie obcej, w sytuacji gdy nie doszło do zwrotu przez kredytobiorcę wypłaconej przez bank kwoty kredytu w nominalnej wysokości?”
Stosownie do koncepcji określanej jako teoria dwóch kondykcji, każde roszczenie o wydanie korzyści należy traktować niezależnie. Ich kompensacja jest możliwa tylko w ramach instytucji potrącenia. Stosownie do koncepcji zwanej teorią salda świadczenie wzajemne stanowi pozycję, którą od razu należy odjąć od wzbogacenia. W rezultacie obowiązek zwrotu obciąża tylko tę stronę, która uzyskała większą korzyść i ogranicza się do zwrotu nadwyżki wartości.
Jeżeli zatem na skutek unieważnionej przez Sąd umowy kredytu frankowego, zarówno konsument jak i Bank uzyskały korzyść majątkową, to powstają dwa stosunki prawne jednostronnie zobowiązujące. To one są właśnie są źródłem dwóch odrębnych kondykcji. Na gruncie spraw umów powiązanych z walutą powstają: (a) stosunek prawny pomiędzy kredytobiorcą a bankiem, w którym kredytobiorca jako podmiot zobowiązany na gruncie art. 405 k.c. ma obowiązek zwrotu kapitału uzyskanego kosztem banku jako podmiotu uprawnionego na gruncie art. 405 k.c. oraz (b) stosunek prawny pomiędzy kredytobiorcą a bankiem, w którym bank jako podmiot zobowiązany na gruncie art. 405 k.c. ma obowiązek zwrotu zapłaconych rat kosztem kredytobiorcy jako podmiotu uprawnionego na gruncie art. 405 k.c.
Dlatego też kompensowanie tych dwóch odrębnych stosunków prawnych przez Sąd rozpoznający sprawę bez wyraźnego żądania wyartykułowanego przez bank stanowi w ocenie naszej Kancelarii wyrokowanie przez Sąd ponad zgłoszone żądanie i stanowi o naruszeniu art. 321 k.p.c.
***
SW Kancelaria Adwokacka
ul. Głowackiego 5/18, 25-368 Kielce
Adwokat Kalina Szczukiewicz tel. 696 416 204
Adwokat Anna Wierzchowska tel. 507 441 474
info@sw-kancelaria.pl
SPRAWY FRANKOWE KIELCE / KREDYTY CHF KIELCE / FRANKOWICZE KIELCE / ADWOKAT KIELCE